Alm. Acetlysaure, Fr. Acide acétique İng. Acetic Acid. Karboksilli asitlerin en önemlisi olan ve sirke asidi yahut sirke ruhu da denilen bir organik bileşik. Kapalı formülü C2H4O2, daha açık olarak ise CH3COOH şeklindedir. Kimyada etanoik asit olarak da adlandırılır. Saf asetik asitin bir diğer ismi de glisial asetik asittir.
Saf asetik asit, renksiz, keskin ve iğneleyici kokuya sahib olup, 16,7 derecede donar 118 derecede kaynar. Su ile her oranda karışan asetik asit su çekicidir. Metalleri aşındırır, deriyi tahriş eder.
Elde edilişi: Teknik olarak çok geniş ölçüde elde edilişi iki metodladır:
1. Çeşitli meyve sularındaki şeker, mayaların etkisiyle etil alkole (şarap) döner. Alkol de Micoderma Aceti denilen bakteri yardımı ile asetik aside dönüşür:
C6H12O6 glikoz (Maya) fi 2C2H5OH+2CO2
C2H5OH+O2 M.Aceti fi CH3COOH+H2O
Buradaki asetik asit miktarı takriben % 5 kadardır. Buna sirke denir. Bu karışım yiyecek olarak kullanılır. Eğer buradan asetik asit elde edilmek istenirse, etil asetat vasıtasıyla sudan çekilir. Elde edilen etil asetat-asetik asit karışımı destilasyona tabi tutularak safa yakın asetik asit elde edilir.
2. Sentetik üretim olup, Birinci Dünya Harbi sırasında gerçekleştirilmiştir. Başlangıç maddesi asetilendir:
CaC2+2H2O fi Ca(OH)2+C2H2 (Asetilen)
C2H2+H2O fi CH3CH=O (Asetaldehid)
CH3CH=O+1/2 O2 (Mn)fi CH3COOH
Bu iki tekniğin dışında asetik asit, karbon monoksitin metil alkolle reaksiyonundan, etil alkolün oksidasyonundan da elde edilebilir.
Kullanılışı: Asetik asit, asetik anhidrid ve aset asidi esterlerinin imalatında kullanılır. Daha ziyade asit olarak, çözücü olarak, plastiklerin, lastiklerin, asetat liflerinin, eczaların, boyaların, böcek öldürücü ilaçların başlangıç maddesi olarak kullanılır.
Asetik asit ecza endüstrisinde önemli kimyasal maddedir. Mesela aspirinin elde edilmesinde bol miktarda harcanır. Aset anhidrid ile asetik asit, selülozdan selüloz triasetat elde etmede kullanılır. Selüloz triasetatdan, asetat iplikleri elde edilir. Selüloz asetattan, fotoğraf filimleri ve ışığı geçirici kağıtlar elde edilir. Asetik asitten yapılan etil asetat vernik imalinde kullanılır. Asetik asit, mikrop ve haşere öldürücü olan bakır asetat ve bakır aseto arsenitin başlangıç maddesidir. Asetik asit matbaacılıkta kullanılan metal asetatların başlangıç maddesidir.
Okunma: 477
